Opposite Words in Hindi | Vilom Shabd in Hindi

विलोम शब्द (Opposite Words in Hindi या Vilom Shabd in Hindi) का अर्थ है उल्टा या विपरीत। अत: किसी शब्द का उल्टा अर्थ बताने वाला शब्द विलोमार्थक शब्द कहलाता है। विलोम शब्द का अंग्रेज़ी पर्याय Opposite Words in Hindi होता है। विलोमार्थक शब्दों को विपर्यायवाची, प्रतिलोमार्थक और विलोम शब्द भी कहते हैं।

Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द

भाषा में भाव या विचारों की स्पष्टता के लिए विलोम शब्द (Vilom Shabd in Hindi) का ज्ञान उपयोग होता है। जैसे: अवरोह शब्द का पतन, नीचे गिरना की अपेक्षा आरोह शब्द अर्थात् उल्टा कहने से अर्थ की प्रतीति और भी स्पष्टता से हो जाती है। इस प्रकार विलोम शब्दों के प्रयोग से भाषा में अभिव्यक्ति शक्ति बढ़ जाती है। विद्यार्थियों के अभ्यास हेतु निचे हमने 1500+ विलोम शब्द के उदाहरण दिए हैं, जिसका अभ्यास करके विद्यार्थी अपनी हिंदी विषय के ज्ञान को बढ़ा सकते हैं।

विलोम शब्द के भेद

विलोम शब्द के प्रकार अथवा भेद की जानकारी कुछ इस प्रकार है जिसकी मदद से आप किसी भी शब्द की आसानी से विलोम शब्द बना सकते हैं।

  1. स्वतंत्र विलोम शब्द – इस प्रकार के विलोम शब्दों की अनुलोम शब्दों से किसी प्रकार की रुपगत समानता नहीं होती तथा वह गलती की रूप प्रवृति से स्वतंत्र होती है। उदाहरण: गुण-दोष, जन्म-मृत्यु, असली-नकली, छोटा-बड़ा, आज-कल।    
  2. उपसर्गों से बने विलोम शब्द – इस प्रकार के विलोम शब्द में उपसर्ग लगाकर विलोम शब्द बनाया जाता है। अनुलोम शब्दों में उपसर्ग का प्रयोग कर विलोम शब्दों को निर्मित किया जाता है।
    • उपसर्गों के योग से बनने वाले विलोम शब्द – ऐसे शब्द जिसमें मूल शब्द के साथ उपसर्ग लगाकर उसके शब्द को उल्टा या विपरीत कर देते है। जैसे: वादी के साथ प्रति उपसर्ग लगा कर ‘वादी’ का उल्टा अर्थ प्रकट किया जाता है। और प्रतिवादी विलोम शब्द बनता है। इसी प्रकार फल का उल्टा प्रतिफल, मान का उल्टा अपमान।
    • उपसर्ग के परिवर्तन से बने विलोम शब्द – ऐसे उपसर्ग शब्द जिसमें उपसर्गों के परिवर्तन या बदलाव से बनता हैं। जैसे: अनुकूल का उल्टा प्रतिकूल, अनुराग का उल्टा विराग, अनाथ का सनाथ।
  3. लिंग परिवर्तन के आधार पर बने विलोम शब्द –  इसमें ऐसे शब्द आते हैं जिसे शब्द के लिंग परिवर्तन कर उसका उल्टा अर्थ निकाला जाता है। जैसे स्त्रीलिंग से पुल्लिंग या पुल्लिंग से स्त्रीलिंग बनाकर किया जाता हैं। उदाहरण: नर से नारी, बेटा से बेटी, माता से पिता, पति से पत्नी, बहन से भाई, रानी से राजा आदि।

Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द के उदाहरण

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
सचझूठजीनामरना
सदयनिर्दयजीवनिर्जीव
सदाचारकदाचारजीवनमरण
सपूतकपूतजीवात्मापरमात्मा
सफलविफलजीवितमृत
सरलजटिलजेयअजेय
सामान्यप्रमुखजोड़घटाव
स्तुतिनिन्दज्ञानअज्ञान
स्त्रीपुरुषज्ञानीअज्ञानी
स्थिरचंचलज्यादाकम
स्वस्थरुग्णज्येष्ठकनिष्ठ
अँधेराचाँदनीज्योतितम
ओजस्वीनिस्तेजज्वारभाटा
कठिनाई सरलताझगड़ामेल
कठोरकोमलझूठसच
कनिष्ठज्येष्ठझूठासच्चा
कमअधिकझोपडीमहल
कर्कशक्रोमलझोपड़ीमहल
कर्मठअकर्मण्यठोसतरल
कामआरामडरनिडर
कुमार्गसुमार्गडरपोकनिड़र
कुरूपसुरूपढलनाचढ़ना
कृत्रिमप्राकृतढालवाँचढ़।व
कृपणउदारढीठसंकोची
कृषस्थूलतकलीफ़आराम
क्षमादंडतपनठंडक
क्षुद्रमहानतरलठोस
खुलाबंदतरुणवृद्ध
खुशनाखुशतानाभरनी
खुशीदु:खतापशीत
खोलनाबाँधनातारीफशिकायत
गंधीलासुगन्धिततिक्तमधुर
गंभीरसहजतुकांतअतुकांत
गगनधरा, पृथ्वीतुकान्तअतुकान्त
गणनीयअगणनीयतुक्षमहान्
गण्यनगण्यतुच्छमहान
गतिमानस्थिरतुलअतुल
गतिरोधनिर्विरोधतृप्तअतृप्त
गरलसुधातृषातृप्ति
गरीबअमीरतृष्णावितृष्णा
गुणअवगुणतेज़मंद
गुरुशिष्यत्तटस्थपक्षपाती
गृहस्थसंन्यासीत्यागीस्वार्थी
गृहीत्यागीथलचरजलचर
गोचरअगोचरथोड़ाबहुत
ग्रहणअर्पणदयालुनिर्दय
ग्रामविशिष्टदानवदेव
ग्रामीणनागरिकदासप्रभु 
ग्राह्यअग्राह्यदिनरात

इसे भी पढ़े – कंप्यूटर इनपुट और आउटपुट डिवाइस के उदाहरण

Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
घटनाबढ़नादिनचर्यारात्रिचर्या
घटियाबढ़ियादिवारात्रि
घरेलूबाहरीदीर्घहस्व
चतुरमूर्खदीर्घकालीनअल्पकालीन
चालाकबेवकूफदीर्घायुअल्पायु
चिन्मयजड़दुःशीलसुशील
चेतन जड़दुराचारीसदाचारी
चोर साधुदुराशयसदाशय
छलीनिश्छलदुरुप्रयोगसदुप्रयोग
जयअजेयदुर्गतिसद्गति
जागरणशयनदुर्गन्धसुगन्ध
ज्योतिर्मयतमोमयदुर्जनसज्जन
तमज्योतिदुर्दान्तशांत
तामसिकसात्त्विकदुर्दिनसुदिन
तिमिरप्रकाशदुर्बलसबल
तीक्ष्णकुंठितदुर्भाग्यसौभाग्य
तीव्रमन्ददुर्भावसद्भाव
त्याज्यग्राह्यदुर्लभसुलभ
थोकफुटकरदुष्टसज्जन
दंडक्षमादूर केकरीबी
दक्षिणवामदूश्यकाव्यश्रव्यकाव्य
दातासूमदूषितस्वच्छ
दानीकंजूसदृढविचलित
दीर्घकायकृशकायदृढ़विचलित
देशीविदेशीदृदांतशांत
दोषीनिर्दोषीदृश्यअदृश्य
नरनारीदेयअदेय
नवीनप्राचीन देरसबेर
नश्वरशाश्वतदेवदानव
निडरकायरदेवताराक्षस
नूतन पुरातनदेवत्वदानवत्व
पताखोजदेशपरदेश
परमार्थस्वार्थदेहातीशहरी
पाश्चात्यपौर्वात्यदोषगुण
पुरस्कारदण्डद्रुतविलंबित
पुरातननवीनधनवाननिर्धन
पुरुषकोमलधनीनिर्धन
पुष्टअपुष्टधरागगन
पूर्वउत्तरधर्मअधर्म
पूर्ववर्तीपरवर्तीधीरअधीर
प्रकट गूढ़धीरेतेज़
प्रकाशतिमिरधूपछाँह
प्रवृत्तिनिवृत्तिधृष्टविनीत
प्रशंसाकुत्साध्वंसनिर्माण
प्रसादविषादनक़दउधार
प्राकृतिककृत्रिमनकरात्मकसकरात्मक
बहिरंगअन्तरंगनकलअसल
बाहरघरनकलीअसली
बैरप्रीतिनखशिख
भयनिर्भयनगदउधार
मसृणअमानवीयनगरग्राम
मीठाकड़ुवानजदीकदूर
मुखपृष्ठनज़रबंदनजरमुक्त
मृदुलकठोरनदनदी
मोटापतलानफानुकसान
यथार्थकल्पितनमशुष्क
रंगीनरंगहीननमक हरामनमक हलाल
 इच्छाअनिच्छानमकहरामनमकहलाल
 कनिष्ठज्येष्ठनमाजकलमा
 कन्यावरनयापुराना
 कायर  निडरनरकस्वर्ग
 कोपकृपानराघमनरोत्तम
 क्रूर अक्रूरनस्वरअनश्वर
 खरीद बिक्रीनागरिकग्रामीण
 गंधाहारकगंधदायकनापाकपाक
 गंधीलासुगंधितनामअनाम
 गंभीर सहजनारीनर
 गड्मडसिलसिलेवारनास्तिकआस्तिक
 गण्यनगण्यनिंदास्तुति
 गदरशांतिनिकटदूर
 घटाव जोड़निकासप्रवेश
 घमंड विनयनिगलनाउगलना
 धूपछांहनिजीरकारी
 पराजयजयनित्यअनित्य
 पलघंटानिदास्तुति
 भृत्यप्रभुनिद्राजागरण
 वंघनिंघनिन्दास्तुति
 वितलअतलनिन्द्यवन्द्य
 शाश्वतक्षणिकनिम्नउच्च
 सगुणनिर्गुणनियमितअनियमित
अंकुशनिरंकुशनिरक्षरसाक्षर
अंगीकारअस्वीकारनिरर्थकसार्थक
अंडज़पिंडजनिराकारसाकार
अंतआदिनिरामिषसामिष
अंतरबाह्यनिरालम्बअवलम्ब
अंतरंगबहिरीनिराशाआशा
अंतर्मुखीवहिर्मुखीनिर्गुणसगुन
अंतिमप्रारंभिकनिर्जलअजल
अंदरबाहरनिर्जीवसजीव
अंदरूनीबाहरीनिर्दयसदय
अंधकारप्रकाशनिर्दयीदयालु
अंधेराउजालानिर्दोषसदोष
अंशतः  पूर्णतःनिर्धनधनी
अंसंतुष्टसंतुष्टनिर्मलमलिन
अकर्त्तव्यकर्त्तव्यनिर्माणविनाश
अकर्मण्यकर्मण्यनिर्लज्जसलज्ज
अकलुषकलुषनिर्विरोधगतिरोध
अकामसकामनिशीथमध्याहृ

इसे भी पढ़े – उपसर्ग की परिभाषा, भेद और 150+ उदाहरण

Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
अकालसुकालनिश्चिंतचिंतित
अकेलासाथनिश्चितअनिश्चित
अक्रुरक्रुरनिश्चेष्टसचेष्ट
अक्रूरक्रूरनिश्छलछली
अक्षमसक्षमनिषिद्धविहित
अक्सरकभी-कभारनिषेधविधि
अखाद्यखाद्यनिष्कामसकाम
अगठितगठितनिष्फलसफल
अगमसुगमनीचाऊंचा
अगम सुगमनीरससरस
अगलापिछलानेकबद
अग्निजलनेकीबदी
अग्रपश्चनेमकुनेम
अग्रजअनुजनैतिकअनैतिक
अग्राह्यग्राह्यनैसर्गिककृत्रिम
अग्रिमअन्तिमन्यायअन्याय
अघअनघन्यूनअधिक
अघमउत्तमपंडितमुर्ख
अचरचरपक्षविपक्ष
अचलचलपठितअपठित
अचेतसचेतपण्डितमुर्ख
अच्छाबुरापतनउत्थान
अच्छाईबुराईपतनोन्मुखविकासोन्मुख
अछूतछूत पतलामोटा
अजीबअनोखापतिव्रताकुलटा
अजेयजयपदावनतिपदोन्नति
अज्ञविज्ञपदेनअपदेन
अज्ञ विज्ञपनीआग
अज्ञानज्ञानपमुखसामान्य
अज्ञानीज्ञानीपरकीयस्वकीय
अतलवितलपरकीयास्वकीया
अतिअल्पपरतंत्रस्वतंत्र
अतिथिआतिथेयपरतंत्रतासवतंत्रता
अतिरिक्तअनतिरिक्तपराजयजय
अतिवृष्टिअनावृष्टिपरायाअपना
अतिवृष्टि अनावृष्टिपरार्थस्वार्थ
अतुकान्ततुकान्तपरिचितअपरिचित
अतुकान्त तुकान्तपरिश्रमविश्राम
अत्यधिकअत्यल्पपरिश्रमीआलसी
अत्रतत्रपरोक्षअपरोक्ष
अथइतिपरोपकारीविनाशकारी
अथ इतपर्णकुटीमहल
अदेयदेयपवित्रअपवित्र
अदोषसदोषपश्चिमपूर्व
अधःउपरिपहुँचनाछूटना
अधमउत्तमपात्रकुपात्र
अधर्मसध्दर्मपानागँवाना
अधिकन्यूनपानीआग
अधिकतमन्यूनतमपापपुण्य

Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
अधिकारीअनधिकारीपालकसंहारक
अधुनातनपुरातनपालतूजंगली
अधोगामीउर्ध्वगामीपालनसंहार, पीड़न
अधोमुखीउद्भमुखीपावनअपावन
अनंतअंतपासदूर
अनभिज्ञभिज्ञपुण्यपाप
अनभ्यस्तअभ्यस्तपुराअधूरा
अनयनयपूरबपश्चिम
अनवसरसुअवसरपूराअधुरा
अनागतआगतपूर्चाह्नअपराह्न
अनातुरआतुरपूर्णअपूर्ण
अनाथसनाथपूर्णतःअंशतः
अनामनामपूर्णताअपूर्णता
अनाहूतआहुतपूर्णिमाअमावस्या
अनिच्छाइच्छापूर्ववतनूतनवत
अनित्यनित्यपृथुतनु
अनिवार्यवैकल्पिकपेटपीठ
अनिष्टइष्टपोषकशोषक
अनुग्रहनिग्रह, विग्रहपोषणकुपोषण
अनुचितउचितप्यारघृणा
अनुजअग्रजप्रख्यातअख्यात
अनुपमाउपमेयप्रघानगौण
अनुपस्थितिउपस्थितिप्रजाराजा
अनुमति देनामना करनाप्रज्ञमूढ़
अनुरक्तविरक्तप्रतिकूलअनुकूल
अनुरागविरागप्रतीचीप्राची
अनुराग विरागप्रत्यक्षअप्रत्यक्ष
अनुर्तीणउर्तीणप्रथमअंतिम
अनुर्वराउर्वराप्रदोषप्रत्युष
अनुलोमविलोमप्रधानगौण
अनृतऋत, तथ्यप्रभुभृत्य
अनेकएकप्रमाणितअप्रमाणित
अनेकताएकताप्रमुखगौण
अनैक्यऐक्यप्रयोगअप्रयोग
अनैतिकनैतिक प्रलयसृष्टि
अनैतिहासिकऐतिहासिकप्रश्नउत्तर
अन्तरंगबहिरंगप्रसन्नताखेद
अन्तर्द्वन्द्वबहिर्द्वन्द्धप्रसिद्धअप्रसिद्ध
अन्धकारप्रकाशप्रस्कूटितसकुंचित
अपकर्षप्रकर्ष, उत्कर्षप्रस्थानआगमन
अपकारउपकारप्राचीप्रतीची
अपकीत्तिसुकीर्तिप्राचीननवीन
अपचयउपचयप्राणनिष्प्राण
अपचारउपचारप्रातसाय
अपनापरायाप्रातःसायं
अपमानसम्मानप्राप्तअप्राप्त
अपराधीनिर्दोषप्राय:विरला
अपराह्नपूर्वाह्नप्रारंभअंत
अपव्ययमितव्ययप्रारंभिकअंतिम

इसे भी पढ़े – हास्य रस की परिभाषा और 10 महत्वपूर्ण उदाहरण

Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
अपूर्णपूर्णप्रारब्धपौरुष
अपेक्षाउपेक्षाप्रारम्भिकअन्तिम
अपेक्षा उपेक्षाप्रूर्णिमाअमावस्या
अपेक्षितअनपेक्षितप्रेमघृणा
अपेक्षित अनपेक्षितफलनिष्फल
अप्रत्यक्षप्रत्यक्षफलदायकनिष्कल
अप्रभावितप्रभावितफायदानुकसान
अप्रसन्नप्रसन्नफूटमेल
अप्रियप्रियफूलना मुरझाना
अबलासबलाफैलासिमटा
अभिज्ञअनभिज्ञबंदखुला
अभिमाननम्रताबंधनमुक्ति
अभिमुखविमुखबच्चाबुढा
अभीष्टअन्भिष्टबड़ा छोटा
अभ्यस्तअनभ्यस्तबढ़ियाघटिया
अमंगलमगलबदनेक
अमरमर्त्यबदबूखुशबू
अमावस्यापूर्णिमाबद्धमुक्त
अमावस्या पूर्णिमाबनानाबिगाडना
अमीरग़रीबबन्धनमुक्ति
अमृतविषबर्बरसभ्य
अमृत विषबलवानबलहीन 
अरागसुरागबलवान्बलहीन
अरुचिरुचिबलीनिर्बल
अरूचिसुरूचिबसानाउजाड़ना
अर्जनवर्जनबहारपतझड़
अर्जितअनर्जितबहिष्कारस्वीकार
अर्थअनर्थबहिस्कारस्वीकार
अर्थीप्रत्यर्थीबहुज्ञअल्पज्ञ
अर्पणग्रह्र्णबाढ़सूखा
अर्पितगृहीतबाढ़ग्रस्तसूखाग्रस्त
अर्वाचीनप्राचीनबालकवृद्ध
अलभ्यलभ्यबालिकावृद्धा
अलौकिकलौकिकबासीताजा
अल्पअधिकबाहूयअभ्यतर
अल्प अधिकबाह्यअंतर
अल्पकालीनदीर्घकालीनबिनासाथ
अल्पज्ञबहुज्ञबीचकिनारा
अल्पज्ञ बहुज्ञबीमारनीरोग
अल्पभाषीबातूनीबुद्धिमतामूर्खता
अल्पसंख्यकबहुसंख्यकबुराअच्छा
अल्पायुदीर्घायुबुराईभलाई
अवनतउन्नतबेकारमहत्त्व
अवनतिउन्नतिबेगमबादशाह
अवनिअंबरबेचनाखरीदना
अवरप्रवरब्रह्मजीव
अवरोहआरोहभंगअभंग
अवलम्बनिरालम्बभक्षकरक्षक
अवसादप्रसाद भक्ष्यभक्षक

Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
अशुभशुभभगवानराक्षस
अश्रुहासभद्रअभद्र
असंतोषसंतोषभराखाली
असभ्यसभ्यभर्ताभृत्य
असमयसुसमयभलाबुरा
असलीनकलीभलाईबुराई
असली नकलीभाग्यअभाग्य
असाधारणसाधारणभाटाज्वार
अस्तउदयभारतीयविदेशी
अस्त उदयभारीहल्का
अस्ताचलउदयाचलभावअभाव
अस्पृश्य स्पृश्यभिखारीदाता
अस्वस्थस्वस्थभिज्ञअनभिज्ञ
आंकलनविकलनभूगोलखगोल
आंतरिकबाह्यभूतभविष्य
आकर्षविकर्षभूमाअल्पत्ता
आकर्षणविकर्षणभूलनायाद करना
आकारनिराकारभूलोकद्युलोक
आकाशपातालभूषणदूषण
आकीर्णविकीर्णभेदअभेद
आकुँचनप्रसारणभोक्ताभोग्य
आकुंचनप्रसारणभोगीयोगी
आगतअनागतभोग्यअभोग्य
आगमलोपभौतिकआध्यात्मिक
आगमनगमनमंगलअमंगल
आगामीविगतमंजूरनामंजूर
आग्रहदुराग्रहमधुरकटु
आग्रहीदुराग्रहीमनुजदनुज
आचारअनाचारमनुष्यपशु
आच्छादितअनाछ्दितमनुष्यतापशुता
आजकलमरणजीवन
आजादीगुलामीमरनाजीना
आज्ञाअवज्ञामर्त्यअमर
आतपछायामलिननिर्मल
आतुरशांतमहँगासस्ता
आत्मापपरमात्मामहंगासस्ता
आदत्तप्रदत्तमहत्तुच्छ
आदरअनादरमहलझोंपड़ी
आदर्शयथार्थमहात्मादुरात्मा
आदानप्रदानमातापिता
आदिअंतमानअपमान
आदि अंतमानकअमानक
आदिष्टनिषिद्धमानवदानव
आद्रशुष्कमानवतादानवता
आधारनिराधारमामूलीगैरमामूली
आधुनिकप्राचीनमारीहलका
आध्यात्मिकभौतिकमार्गकुमार्ग
आनंदशोकमालिकनौकर
आनाजानामिटटीसोना

इसे भी पढ़े – औपचारिक पत्र के प्रकार, प्रारूप और उदाहरण

Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
आभ्यन्तरबाह्रयमितव्ययअपव्यय
आमऱवासमितव्ययीअपव्यथी
आमिषनिरामिषमित्रशत्रु
आयव्ययमित्रताशत्रुता
आयातनिर्यातमिथ्यासत्य
आरंभअंतमुक्तग्रस्त
आरम्भअंतमुख्यगौण
आरूढ़अनारूढ़मुनाफानुकसान
आरोहअवरोहमुमकिननामुमकिन
आरोहीअवरोहीमूकवाचाल
आर्द्रशुष्कमूल्यवानअमूल्यवान
आर्यअनार्यमृतजीवित
आलस्यस्फूर्तिमृत्यअमृत्य
आलोकअंधकारमृत्युजन्म
आवकजावकमेलबेमेल
आवश्यकअनावश्यकमोक्षबंधन
आवाहनविसर्जनमोघअमोघ
आविर्भावतिरोभावमोहयुक्तनिर्मोही
आवृतअनावृतमौखिकलिखित
आवृत्तअनावृतमौनमुखर
आशानिराशायशअपयश
आशीर्वादअभिशापयहाँवहाँ
आश्रितअनाश्रितयुद्धशांति
आसक्तअनाशक्तयुवकवृद्ध, जठर
आस्तिकनास्तिकयुवाबुढा, वृद्ध
आस्थाअनास्थायोगवियोग
आहानविसर्जनयोगीभोगी
आहारनिराहारयोग्यअयोग्य
आह्वानविसर्जनरक्षकभक्षक
इंसाफगैंर-इंसाफरक्षितआरक्षित
इकट्टाअलगरतविरत
इकहरादुहरारहितसहित
इच्छाअनिच्छारागविराग
इच्छितअनिच्छितरागीविरागी
इतिअथराजतन्त्रजनतन्त्र
इधरउधरराजारानी
इष्टअनिष्टरातदिन
इसकाउसकारातिरक
इहलोकपरलोकरामरावण
ईदमुहरंमरिक्तपूर्ण
ईमानदारबेईमानरुखड़ाचिकना
ईर्ष्याप्रेमरुगणस्वस्थ
ईशअनीशरूपवानकृरूप
ईश्वरजीवरेगिस्ताननखलिस्तान
ईषतअलमरोगीनीरोग
उऋणऋणरोपणउन्मूलन
उग्रसौम्यलंबितत्वरित
उचितअनुचितलकीरबिंदु
उच्चनीचलक्षणकुलक्षण

Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
उतरदक्षिणलक्षितअलक्षित
उतारचढावलक्ष्णाअभिधा
उतीर्णअनुत्तीर्णलक्ष्यअलक्ष्य
उत्कर्षविकर्षलखपतिखाकपति
उत्कृष्टनिकृष्टलगभगपूरा
उत्कृष्ट निकृष्टलगाताररुक रूककर
उत्तममध्यमलगानाहटाना
उत्तरदक्षिणलगावहटाना
उत्तरायणदक्षिणायनलग्नकुलग्न
उत्तरार्द्धपूर्वार्द्धलघुदीर्घ
उत्तीर्णअनुत्तीर्णलघुताबड़प्पन
उत्थानपतनलघुशंकादीर्घशंका
उत्पतननिपतनलचककठोरता
उत्साहनिरुसाहलचीलाकठोर
उत्साह निरुत्साहलचीलापनकड़ापन
उदघाटनसमापनलजीलानिर्लज्ज
उदयअस्तलज्जाशीलनिर्लज
उदयाचलउस्ताचललटकनाउठना
उदात्तअनुदात्तलटपटसही
उदारअनुदारलड़कीलड़का
उदासप्रसन्नलडखडानासंभालना
उदितअस्तलड़नामिलना
उदीचीप्रतीचीलड़ाईसुलह
उद्घाटनसमापनलड़ाकासद्भावी
उद्धतविनीतलड़ानामिलाना
उद्यमनिरुद्यमलतखोरभला
उद्यमीआलसीलताड़प्यार
उधमनिरुद्धलताड़नाथपराना
उधारनगदलतिकापौधा
उन्नतअवनत लथपथसूखा
उन्नतिअवनतिलदाईउतराई
उन्नयनअवनयनलधुदीर्घ, महत्
उन्मीलननिमीलनलफंगाभला शरीफ़
उन्मुखविमुखलबालबखाली
उन्मुलनमुलनलब्धअनुपलब्ध
उपकारअपकारलब्धप्रतिष्ठितछिन्नप्रतिष्ठ
उपकारकअपकारकलम्पटसदाचारी
उपचारअपचारलम्बआधार
उपजाऊबंजरलम्बाठिगना
उपजीव्यउपजीवीलम्बाईचौड़ाई
उपन्यासएकांकीलम्बोदराछोटा
उपभुक्तअनुपभुक्तलम्हाघंटा
उपमयअनुमयलयबेलय
उपमाअनुपमालयात्मकअलायात्मक
उपमेयअनुपमेयलरजनाथिरना
उपयुक्तअनुपयुक्तललकनाविलगना
उपयोगदुरुपयोगललकारपुकार
उपयोगीअनुपयोगीललकारनापुकारना
उपर्सगप्रत्ययललचनात्यागना

इसे भी पढ़े – पत्र लेखन क्या है? इसके प्रकार और उदहारण

Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
उपसर्गप्रत्ययललाईसफ़ेदी
उपस्थितअनुपस्थितललितकुरूप
उपस्थितिअनुपस्थितिलवणशर्करा
उपायनिरुपायलवलीनअमग्न
उपार्जितस्वयंप्राप्तलहँगासाड़ी
उपेक्षाअपेक्षालहलहानामुरझाना
उरुकृष्टनिकृष्टलहूपसीना
उर्ध्वनिम्नलाभहानि
उर्ध्वगामीअधोगामीलायकनालायक
उर्वरऊसरलालचीसंतुष्ट
उषासौम्यलिखितमौखिक
उष्णशीतलिप्तअलिप्त
ऊँचनीचलेनदेन
ऊपरनीचेलेनादेना
ऊर्ध्वमुखअधोमुखलोकपरलोक
ऊसरउपजाऊलोभत्याग
ऋजुकुटिललोभीसंतोषी
ऋणात्मकधनात्मकलौकिकअलौकिक
ऋणीउऋणलौहस्वर्ण
एकअनेकवक्रसरल, ऋजु
एककेअनेकवजहबेवजह
एकतंत्रबहुतंत्रवनमरु
एकताअनेकतावन्यपालित
एकत्रविकिरणवयष्टिसमष्टि
एकमुखीबहुमुखीवरदानअभिशाप
एकलबहुलवहिष्कारस्वीकार
एकांगीसर्वागीणवाग्मीअल्पभाषी
एकाग्रचंचलवाचालमूक
एकेश्वरवादबहुदेववादवादप्रतिबाद
एड़ीचोटीवास्तविकअवास्तविक
ऐक्यअनैक्यविकर्षआकर्ष
ऐतिहासिकअनैतिहासिकविकसितअविकसित
ऐश्वर्यदारिद्यविकासह्रास
ऐसावैसाविकासशीलअविकासशील
ऐहिकपारलौकिकविकीर्णसंकीर्ण
ओखलीमूसलविक्रयक्रय
ओछागंभीरविख्यातकुख्यात
ओजओजहीनविजयपराजय
ओजस्विताओजहीनताविजातीय जातीय
ओटप्रकटविदुषीअज्ञानी
ओढ़नाबिछानाविद्याअविद्या
ओतप्रोतविलगविधवासाधवा
औंधासीधाविधिनिषेध
औंधानासीधा करनाविनयअविनय
औगतसुगतविनाशनिर्माण
औघरसुघरविनीतउद्धत
औचकनियमितविपतिसंपति
औचित्यअनुचित्यविपदसम्पद
औदत्यअनौदात्यविपन्नसंपन्न

Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
औदार्यअनौदार्यविपुलन्यून
औद्धत्यअनौद्धत्यविफलतासफलता
औद्योगिकअनौद्योगिकविभक्तअविभक्त
औपन्यासिकअनौपन्यासिकवियोगमिलन
औरतमर्दविरक्तअनुरक्त
औलादवालिदविरहमिलन
औवलआखिरविरागीरागी
औहातीविधवाविरोधसमर्थन
कंकालशरीरविलासतपस्या
कंगलाखुशहालविवादास्पदनिर्विवाद
कंटकनिष्कंटकविवेकअविवेक
कच्चापक्वाविशालकायलधु.
कटुमधुरविशिष्ठसाधारण
कठिनसरलविशुद्धदूषित
कड़वामीठाविशेषसामान्य
कड़ामुलायमविश्रामकाम
कदाचारसदाचारविश्लेषणसंश्लेषण
कनीयवरीयविश्वासीअविश्वासी
कपटनिष्कपटविषअमृत
कपटीनिष्कपटविषमसम
कपूतसपूतविषादआहद
कभी-कभीअक्सरविसर्जनअवगाहन
कभी–कभीअक्सरविस्तारसंक्षेप
कमजोरताकतवरविस्तीर्णसंकीर्ण
कमीबेशीविस्तृतसंक्षिप्त
करीनाबेढंगविस्मरणस्मरण
करीबीदूर केविस्वासअविस्वास
करुणनिष्ठुरविहित निषिद्ध
कर्ज़दारमहाजनवीरकायर
कर्ण कटुकर्ण प्रियवीरानआबाद
कर्मनिष्कर्मवुराभला
कर्मण्यअकर्मण्यवृष्टिअनाविष्टि
कर्मशालाविश्रामशालावैतनिकअवैतनिक
कर्मशीलकर्महीनवैधअवैध
कलआजवैधानिकअवैधानिक
कलंकनिष्कलंकवैभवदरिद्रत्ता
कलकलशांतवैमनस्यसौमनस्य
कलुषनिष्कलुषवैरमित्रता, दोस्ती
कसूरवारबेकसूरव्यक्तअव्यक्त
कानूनीगैरकानूनीव्यक्तिसमाज .
क़ानूनीगैरकानूनीव्ययआय
कान्तकांताव्यर्थसार्थक
काबिलनाकाबिलव्यवहारिकअव्यावहारिक
कायरनिडरव्यष्टिसमष्टि
कार्यअकार्यव्यस्तअकर्मण्य
कालागोराव्यावहारिकअव्यावहारिक
किनाराबीचव्यावाहारिकअव्यावाहारिक
कीर्तिअपकीर्तिव्याससमास
कुकर्मसुकर्मशकुनअपशकुन

Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
कुकृतिसुकृत्यशक्तिशालीशक्तिहीन
कुख्यातविख्यातशत्रुप्रित्र
कुटिलसरलशयनजागरण
कुत्साप्रशंसा, स्तुतिशरणअशरण
कुपुत्रसुपुत्रशांतिक्रांति
कुपुत्रीसुपुत्रीशाकाहारीमांसाहारी
कुपूतसपूतशान्तिक्रान्ति
कुपोषणपोषणशामसुबह
कुलटापतिव्रताशासकशासित
कुसुमवज्रशिक्षितअशिक्षित
कृतज्ञकृतघ्नशिवअशिव
कृशस्थूलशिष्टअशिष्ट
कृष्णकंसशिष्यगुरु
केंद्रितविकेन्द्रितशीतउष्ण
कैदछूटशुक्लकृष्ण
कोपकृपाशुचि अशुचि
कोमलकठोरशुभतरल
क्रमव्यतिक्रमशुष्कआर्द्र
क्रयविकयशुष्क आर्द्र
क्रियाप्रतिक्रियाशूद्रस्वर्ण
क्रुद्धशान्तशूरकायर
क्रूरअक्रूरशोकहर्ष
क्रेताविक्रेताशोरशांन्ति
क्रेता विक्रेताशोषकपोषक
क्रोधक्षमाशोषणपोषण
क्रोध क्षमाश्यामागौरी
क्रोधीअक्रोधीश्रद्धाघृणा
क्षणिकशास्वतश्रव्यदृश्य
क्षमअक्षमश्रांतअश्रांत
क्षम्यअक्षम्यश्रीगणेशइतिश्री
क्षरअक्षरश्रोतावक्ता
खंडनमंडनश्र्वेतश्याम
खंडन मंडनश्लीलअश्लील
खगोलभूगोलश्वेतश्याम
खट्टामीठाषंडमर्द
खद्यअखाद्यषंडत्वपुंसत्व
खराखोटासंकरीचौड़ी
ख़रीददारविक्रेतासंकल्पविकल्प
खरीदनाबेचनासंकीर्णविस्तीर्ण
ख़रीदनाबेचनासंकीर्णिविस्तीर्ण
खलसज्जनसंकोचअसंकोच
खाद्यअखाद्यसंकोचीढीठ
खिलनामुरझानासंक्षेपविस्तार
खीजनारीझनासंगअसंग
खीझनारीझनासंगठनविघटन
खुशकिस्मतबदकिस्मतसंगतअसंगत
खुशनसीबबदनसीबसंग्रहत्याग
खुशबुबदबूसंघटनविघटन
खेदप्रसन्नतासंजीवनिर्जीव

इसे भी पढ़े – Three Forms of Verbs और 600+ Verb List उदाहरण

Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
ख्यातकुख्यातसंतअसंत
गँवईशहरीसंतुलनअसंतुलन
गँवानापानासंतुष्टअसंतुष्ट
गँवारशहरीसंतोषअसंतोष
गंधदायकगंधाहारकसंधिविच्छेद
गंधाहारकगंधदायकसंन्यासीगृहस्थ
गंभीर सहजसंयोगवियोग
गजबसामान्यसंश्लिष्टविश्लिष्ट
गठितअगठितसकर्मनिष्कर्म
गठियानाखोलनासकामनिष्काम
गठीलाढीलासक्रियनिष्क्रिय
गड़नानिकलनासक्षमअसक्षम
गड़बड़सहीसखाशत्रु
गणतंत्रराजतंत्रसखा शत्रु
गतआगतसघनविरल
गतिअगतिसचेतअचेत
गदरशांतिसच्चरितदुश्चरित
ग़दरशांतिसजलनिर्जल
गद्यपद्यसजीवनिर्जीव
गन्दासाफ़सज्जनदुर्जन
गमनआगमनसतअसत
गम्भीरवाचालसत्कर्मदुष्कर्म
गरमीसरदीसत्कारतिरस्कार
गर्मठंडासत्यअसत्य
गर्मीसर्दीसदाचारीकदाचारी
गलतसहीसदाशयदुराशय
गहराछिछलासदोषअदोष
गाँवशहरसद्वृतदुवृत
गाड़नाउखाडनासध्दर्मअधर्म
गाड़ना उखाड़नासनाथअनाथ
गाढापतलासन्तोषअसन्तोष
गाढ़ापतलासन्धिविग्रह
गीलासूखासन्मार्गकुमार्ग
गुणीनिर्गुणीसबलनिर्बल
गुप्तप्रकटसबाधनिर्बाध
गुरु लघुसभयनिर्भय
गूढ़प्रकटसभ्यअसभ्य
गृहीतत्यक्तसभ्यताबर्बरता
गेयअगेयसमविषम
गोरक्षकगोभक्षकसमझदारनासमझ
गोरक्षक गोभक्षकसमष्टिव्यष्टि
गौणप्रमुख प्रधानसमस्यासमाधान
गौण  प्रमुख प्रधानसमाजव्यक्ति
गौरवलाघवसमासव्यास
ग्रस्तमुक्तसमूलनिर्मल
ग्राम्यस्थूलशिष्टसम्पदविपद
ग्रासमोक्षसम्बद्धअसम्बद्ध
घंटाघंटीसम्मानअपमान
घटतीबढ़तीसम्मुखविमुख

Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
घटानाबढ़ानासरकारीग़ैरसरकारी
घटावजोड़सरसनिरस
घटितअघटितसर्दगर्म
घनतरलसलज्जनिर्लज्ज
घनिष्ठबहिरंगसविकारनिर्विकार
घनेरानगण्यसशंकनिश्शंक
घनेरा नगण्यससीमअसीम
घमंडविनयसस्तामहंगा
घमंडीविनयीसहजकठिन
घमासानसामान्यसहमतअसहमत
घरबाहरसहयोगीप्रतियोगी
घाटीपर्वतसहायकबाधक
घातप्रतिघातसहीगडबड
घायलदुरुस्तसांयप्रात:
घृणाप्रेमसाकारनिराकार
घोषितअघोषितसाक्षरनिरक्षर
चंचलस्थिरसात्विकतामसिक
चचलस्थिरसादरनिरादर
चढना ढलनासाधुअसाधु
चढ़ावउतारसाध्यअसाध्य
चढ़ाव उतारसापेक्षनिरपेक्ष
चपलगंभीरसामायिकअसामयिक
चमकदारचमकहीनसार्थकनिरर्थक
चमकहीनचमकदारसावधानअसावधान
चयअपचयसावधानीअसावधानी
चरअचरसाहससाहसहीन
चलअचलसाहसीकायर
चल अचलसितअसित
चाँदनीअँधेरीसिलसिलेवारगड्मड
चालकबेवकूफसुकरदुष्कर
चालूसुस्त, बंदसुकर्मकुकर्म
चाहअनचाहसुकालअकाल
चाहाअनचाहासुकृतिदुष्कृति
चिंततनिश्चिन्तसुखदुःख
चिकनारुखड़ासुखान्तदुखांत
चिरनवीनसुगंधदुर्गंध
चिरंतरनश्वरसुगमदुर्गम
चिरन्तननश्वरसुजनदुर्जन
चिरन्तर नश्वरसुदूरअदूर
चीरसाधुसुधागर्ल
चुस्तढीलासुन्दरबदसूरत
छलनिश्छलसुपथकुपथ
छली, छलनिश्छलसुपरिणामदुष्परिणाम
छाँहधूपसुपात्रकुपात्र
छांहधूपसुपुत्रकुपुत्र
छायाप्रकाशसुबहशाम
छूटकैदसुबुद्धिकुबुद्धि
छूतअछूतसुभगदुभग
छेद्यअछेद्यसुमतिकुमति

Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द

शब्दविलोम शब्दशब्दविलोम शब्द
जंगमस्थावरसुरअसुर
जंगलमरुभूमिसुरक्षितअसुरक्षित
जंगलीपालतूसुलझावउलझाव
जटिलसरलसुलभदुर्लभ
जड़चेत्तनसुविधाअसुविधा
जनतासरकारसुशीलदुःशील
जन्ममृत्युसुषुप्तजाग्रत
जबतबसुसंगतिकुसंगति
जमीनआसमानसुसंसगतिकुसंगति
जराजवानीसुस्तचुस्त
जलअग्निसूक्षमस्थूल
जल्ददेरसूखाग्रस्तबाढ़ग्रस्त
जल्दीदेरीसूनाभरा
जल्लाददेवतासूर्योदयसूर्यास्त
जवानीबुढ़ापासृष्टिप्रलय
जागृतिसुषुप्तिसोनाजागना
जाग्रतसुषुप्तसौन्दर्यकुरूपता
जाड़ागर्मीसौभाग्यदुर्भाग्य
जातपरजातसौम्यअसौम्य
जातिकुजातिस्थलजल
जातीयविजातीयस्थाईअस्थायी
जीतहारस्थावरजंगम
स्वाधीनपराधीनस्थूलसूक्ष्म
स्वाभाविकअस्वाभाविकस्पष्टअस्पष्ट
स्वामीसेवकस्पृश्यअस्पृश्य
स्वार्थनिस्वार्थस्मरणविस्मरण
स्वीकृतअस्वीकृतस्वकीयापरकीया
स्वीकृतिअस्वीकृतिस्वच्छमलिन
हँसनारोनास्वजातिविजाती
हर्ताकर्तास्वतंत्रपरतन्त्र
हर्षशोकस्वतन्त्रपरतन्त्र
हस्वदीर्घस्वतन्त्रापरतन्त्रा
हानिलाभस्वदेशविदेश
हारजीतस्वदेशीपरदेशी
हासरुदनस्वधर्मविधर्म
हिंसाअहिंसास्वप्नजागरण
हितअहितस्वर्गनरक
ह्स्वदीर्घस्वल्पायुचिरायु

अधिक पूछे जाने वाले सवाल

गाय का विलोम शब्द क्या है?

गाय एक पालतु पशु है, गाय का विलोम शब्द बैल होता है।

शीतल का विलोम क्या है?

शीतल का मतलब ठंडा और शुद्ध होता है। इसका विलोम शब्द ग्रीष्म या ताप है।

बचपन का विलोम शब्द क्या है?

बचपन का विलोम शब्द युवावस्था होता है।

भविष्य का विलोम शब्द क्या है?

भविष्य का विलोम भुतकाल होगा।

सूर्य का विलोम क्या होता है?

सूर्य एक ग्रह है। इससे हमें रोशनी मिलती है। सूर्य का विलोम शब्द चंद्रमा है।

पानी का विलोम क्या होता है?

पानी ठंडा होता है और आग इसके विपरीत गर्म होता है। इसलिए पानी का विलोम शब्द आग होगा।

Conclusion

इस आर्टिकल में हमने Opposite Words in Hindi | Vilom Shabd in Hindi या हिंदी में विलोम शब्द के बारे में सिखा। हमें उम्मीद है कि आपको यह जानकारी अच्छी लगी होगी। इस लेख के बारे में अपने विचार या सुझाव हमें निचे कमेंट करें। इसी तरह के और आर्टिकल पढ़ते रहने के लिए हमारे वेबसाइट और सोशल मीडिया यूट्यूब, टेलीग्राम, फेसबुक, इन्स्टाग्राम और ट्विटर पर फॉलो करे।

Study Discuss
Logo