
विलोम शब्द (Opposite Words in Hindi या Vilom Shabd in Hindi) का अर्थ है उल्टा या विपरीत। अत: किसी शब्द का उल्टा अर्थ बताने वाला शब्द विलोमार्थक शब्द कहलाता है। विलोम शब्द का अंग्रेज़ी पर्याय Opposite Words in Hindi होता है। विलोमार्थक शब्दों को विपर्यायवाची, प्रतिलोमार्थक और विलोम शब्द भी कहते हैं।
Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द
भाषा में भाव या विचारों की स्पष्टता के लिए विलोम शब्द (Vilom Shabd in Hindi) का ज्ञान उपयोग होता है। जैसे: अवरोह शब्द का पतन, नीचे गिरना की अपेक्षा आरोह शब्द अर्थात् उल्टा कहने से अर्थ की प्रतीति और भी स्पष्टता से हो जाती है। इस प्रकार विलोम शब्दों के प्रयोग से भाषा में अभिव्यक्ति शक्ति बढ़ जाती है। विद्यार्थियों के अभ्यास हेतु निचे हमने 1500+ विलोम शब्द के उदाहरण दिए हैं, जिसका अभ्यास करके विद्यार्थी अपनी हिंदी विषय के ज्ञान को बढ़ा सकते हैं।
विलोम शब्द के भेद
विलोम शब्द के प्रकार अथवा भेद की जानकारी कुछ इस प्रकार है जिसकी मदद से आप किसी भी शब्द की आसानी से विलोम शब्द बना सकते हैं।
- स्वतंत्र विलोम शब्द – इस प्रकार के विलोम शब्दों की अनुलोम शब्दों से किसी प्रकार की रुपगत समानता नहीं होती तथा वह गलती की रूप प्रवृति से स्वतंत्र होती है। उदाहरण: गुण-दोष, जन्म-मृत्यु, असली-नकली, छोटा-बड़ा, आज-कल।
- उपसर्गों से बने विलोम शब्द – इस प्रकार के विलोम शब्द में उपसर्ग लगाकर विलोम शब्द बनाया जाता है। अनुलोम शब्दों में उपसर्ग का प्रयोग कर विलोम शब्दों को निर्मित किया जाता है।
- उपसर्गों के योग से बनने वाले विलोम शब्द – ऐसे शब्द जिसमें मूल शब्द के साथ उपसर्ग लगाकर उसके शब्द को उल्टा या विपरीत कर देते है। जैसे: वादी के साथ प्रति उपसर्ग लगा कर ‘वादी’ का उल्टा अर्थ प्रकट किया जाता है। और प्रतिवादी विलोम शब्द बनता है। इसी प्रकार फल का उल्टा प्रतिफल, मान का उल्टा अपमान।
- उपसर्ग के परिवर्तन से बने विलोम शब्द – ऐसे उपसर्ग शब्द जिसमें उपसर्गों के परिवर्तन या बदलाव से बनता हैं। जैसे: अनुकूल का उल्टा प्रतिकूल, अनुराग का उल्टा विराग, अनाथ का सनाथ।
- लिंग परिवर्तन के आधार पर बने विलोम शब्द – इसमें ऐसे शब्द आते हैं जिसे शब्द के लिंग परिवर्तन कर उसका उल्टा अर्थ निकाला जाता है। जैसे स्त्रीलिंग से पुल्लिंग या पुल्लिंग से स्त्रीलिंग बनाकर किया जाता हैं। उदाहरण: नर से नारी, बेटा से बेटी, माता से पिता, पति से पत्नी, बहन से भाई, रानी से राजा आदि।
Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द के उदाहरण
विलोम शब्द के कुछ महत्वपूर्ण उदाहरण हमने निचे बताया है जिसका अभ्यास कर आप विभिन्न परीक्षाओं की तयारी को और अच्छा कर सकते हैं।
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| सच | झूठ | जीना | मरना |
| सदय | निर्दय | जीव | निर्जीव |
| सदाचार | कदाचार | जीवन | मरण |
| सपूत | कपूत | जीवात्मा | परमात्मा |
| सफल | विफल | जीवित | मृत |
| सरल | जटिल | जेय | अजेय |
| सामान्य | प्रमुख | जोड़ | घटाव |
| स्तुति | निन्द | ज्ञान | अज्ञान |
| स्त्री | पुरुष | ज्ञानी | अज्ञानी |
| स्थिर | चंचल | ज्यादा | कम |
| स्वस्थ | रुग्ण | ज्येष्ठ | कनिष्ठ |
| अँधेरा | चाँदनी | ज्योति | तम |
| ओजस्वी | निस्तेज | ज्वार | भाटा |
| कठिनाई | सरलता | झगड़ा | मेल |
| कठोर | कोमल | झूठ | सच |
| कनिष्ठ | ज्येष्ठ | झूठा | सच्चा |
| कम | अधिक | झोपडी | महल |
| कर्कश | क्रोमल | झोपड़ी | महल |
| कर्मठ | अकर्मण्य | ठोस | तरल |
| काम | आराम | डर | निडर |
| कुमार्ग | सुमार्ग | डरपोक | निड़र |
| कुरूप | सुरूप | ढलना | चढ़ना |
| कृत्रिम | प्राकृत | ढालवाँ | चढ़।व |
| कृपण | उदार | ढीठ | संकोची |
| कृष | स्थूल | तकलीफ़ | आराम |
| क्षमा | दंड | तपन | ठंडक |
| क्षुद्र | महान | तरल | ठोस |
| खुला | बंद | तरुण | वृद्ध |
| खुश | नाखुश | ताना | भरनी |
| खुशी | दु:ख | ताप | शीत |
| खोलना | बाँधना | तारीफ | शिकायत |
| गंधीला | सुगन्धित | तिक्त | मधुर |
| गंभीर | सहज | तुकांत | अतुकांत |
| गगन | धरा, पृथ्वी | तुकान्त | अतुकान्त |
| गणनीय | अगणनीय | तुक्ष | महान् |
| गण्य | नगण्य | तुच्छ | महान |
| गतिमान | स्थिर | तुल | अतुल |
| गतिरोध | निर्विरोध | तृप्त | अतृप्त |
| गरल | सुधा | तृषा | तृप्ति |
| गरीब | अमीर | तृष्णा | वितृष्णा |
| गुण | अवगुण | तेज़ | मंद |
| गुरु | शिष्य | त्तटस्थ | पक्षपाती |
| गृहस्थ | संन्यासी | त्यागी | स्वार्थी |
| गृही | त्यागी | थलचर | जलचर |
| गोचर | अगोचर | थोड़ा | बहुत |
| ग्रहण | अर्पण | दयालु | निर्दय |
| ग्राम | विशिष्ट | दानव | देव |
| ग्रामीण | नागरिक | दास | प्रभु |
| ग्राह्य | अग्राह्य | दिन | रात |
इसे भी पढ़े – कंप्यूटर इनपुट और आउटपुट डिवाइस के उदाहरण
Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| घटना | बढ़ना | दिनचर्या | रात्रिचर्या |
| घटिया | बढ़िया | दिवा | रात्रि |
| घरेलू | बाहरी | दीर्घ | हस्व |
| चतुर | मूर्ख | दीर्घकालीन | अल्पकालीन |
| चालाक | बेवकूफ | दीर्घायु | अल्पायु |
| चिन्मय | जड़ | दुःशील | सुशील |
| चेतन | जड़ | दुराचारी | सदाचारी |
| चोर | साधु | दुराशय | सदाशय |
| छली | निश्छल | दुरुप्रयोग | सदुप्रयोग |
| जय | अजेय | दुर्गति | सद्गति |
| जागरण | शयन | दुर्गन्ध | सुगन्ध |
| ज्योतिर्मय | तमोमय | दुर्जन | सज्जन |
| तम | ज्योति | दुर्दान्त | शांत |
| तामसिक | सात्त्विक | दुर्दिन | सुदिन |
| तिमिर | प्रकाश | दुर्बल | सबल |
| तीक्ष्ण | कुंठित | दुर्भाग्य | सौभाग्य |
| तीव्र | मन्द | दुर्भाव | सद्भाव |
| त्याज्य | ग्राह्य | दुर्लभ | सुलभ |
| थोक | फुटकर | दुष्ट | सज्जन |
| दंड | क्षमा | दूर के | करीबी |
| दक्षिण | वाम | दूश्यकाव्य | श्रव्यकाव्य |
| दाता | सूम | दूषित | स्वच्छ |
| दानी | कंजूस | दृढ | विचलित |
| दीर्घकाय | कृशकाय | दृढ़ | विचलित |
| देशी | विदेशी | दृदांत | शांत |
| दोषी | निर्दोषी | दृश्य | अदृश्य |
| नर | नारी | देय | अदेय |
| नवीन | प्राचीन | देर | सबेर |
| नश्वर | शाश्वत | देव | दानव |
| निडर | कायर | देवता | राक्षस |
| नूतन | पुरातन | देवत्व | दानवत्व |
| पता | खोज | देश | परदेश |
| परमार्थ | स्वार्थ | देहाती | शहरी |
| पाश्चात्य | पौर्वात्य | दोष | गुण |
| पुरस्कार | दण्ड | द्रुत | विलंबित |
| पुरातन | नवीन | धनवान | निर्धन |
| पुरुष | कोमल | धनी | निर्धन |
| पुष्ट | अपुष्ट | धरा | गगन |
| पूर्व | उत्तर | धर्म | अधर्म |
| पूर्ववर्ती | परवर्ती | धीर | अधीर |
| प्रकट | गूढ़ | धीरे | तेज़ |
| प्रकाश | तिमिर | धूप | छाँह |
| प्रवृत्ति | निवृत्ति | धृष्ट | विनीत |
| प्रशंसा | कुत्सा | ध्वंस | निर्माण |
| प्रसाद | विषाद | नक़द | उधार |
| प्राकृतिक | कृत्रिम | नकरात्मक | सकरात्मक |
| बहिरंग | अन्तरंग | नकल | असल |
| बाहर | घर | नकली | असली |
| बैर | प्रीति | नख | शिख |
| भय | निर्भय | नगद | उधार |
| मसृण | अमानवीय | नगर | ग्राम |
| मीठा | कड़ुवा | नजदीक | दूर |
| मुख | पृष्ठ | नज़रबंद | नजरमुक्त |
| मृदुल | कठोर | नद | नदी |
| मोटा | पतला | नफा | नुकसान |
| यथार्थ | कल्पित | नम | शुष्क |
| रंगीन | रंगहीन | नमक हराम | नमक हलाल |
| इच्छा | अनिच्छा | नमकहराम | नमकहलाल |
| कनिष्ठ | ज्येष्ठ | नमाज | कलमा |
| कन्या | वर | नया | पुराना |
| कायर | निडर | नरक | स्वर्ग |
| कोप | कृपा | नराघम | नरोत्तम |
| क्रूर | अक्रूर | नस्वर | अनश्वर |
| खरीद | बिक्री | नागरिक | ग्रामीण |
| गंधाहारक | गंधदायक | नापाक | पाक |
| गंधीला | सुगंधित | नाम | अनाम |
| गंभीर | सहज | नारी | नर |
| गड्मड | सिलसिलेवार | नास्तिक | आस्तिक |
| गण्य | नगण्य | निंदा | स्तुति |
| गदर | शांति | निकट | दूर |
| घटाव | जोड़ | निकास | प्रवेश |
| घमंड | विनय | निगलना | उगलना |
| धूप | छांह | निजी | सरकारी |
| पराजय | जय | नित्य | अनित्य |
| पल | घंटा | निदा | स्तुति |
| भृत्य | प्रभु | निद्रा | जागरण |
| वंघ | निंघ | निन्दा | स्तुति |
| वितल | अतल | निन्द्य | वन्द्य |
| शाश्वत | क्षणिक | निम्न | उच्च |
| सगुण | निर्गुण | नियमित | अनियमित |
| अंकुश | निरंकुश | निरक्षर | साक्षर |
| अंगीकार | अस्वीकार | निरर्थक | सार्थक |
| अंडज़ | पिंडज | निराकार | साकार |
| अंत | आदि | निरामिष | सामिष |
| अंतर | बाह्य | निरालम्ब | अवलम्ब |
| अंतरंग | बहिरी | निराशा | आशा |
| अंतर्मुखी | वहिर्मुखी | निर्गुण | सगुन |
| अंतिम | प्रारंभिक | निर्जल | अजल |
| अंदर | बाहर | निर्जीव | सजीव |
| अंदरूनी | बाहरी | निर्दय | सदय |
| अंधकार | प्रकाश | निर्दयी | दयालु |
| अंधेरा | उजाला | निर्दोष | सदोष |
| अंशतः | पूर्णतः | निर्धन | धनी |
| अंसंतुष्ट | संतुष्ट | निर्मल | मलिन |
| अकर्त्तव्य | कर्त्तव्य | निर्माण | विनाश |
| अकर्मण्य | कर्मण्य | निर्लज्ज | सलज्ज |
| अकलुष | कलुष | निर्विरोध | गतिरोध |
| अकाम | सकाम | निशीथ | मध्याहृ |
इसे भी पढ़े – उपसर्ग की परिभाषा, भेद और 150+ उदाहरण
Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| अकाल | सुकाल | निश्चिंत | चिंतित |
| अकेला | साथ | निश्चित | अनिश्चित |
| अक्रुर | क्रुर | निश्चेष्ट | सचेष्ट |
| अक्रूर | क्रूर | निश्छल | छली |
| अक्षम | सक्षम | निषिद्ध | विहित |
| अक्सर | कभी-कभार | निषेध | विधि |
| अखाद्य | खाद्य | निष्काम | सकाम |
| अगठित | गठित | निष्फल | सफल |
| अगम | सुगम | नीचा | ऊंचा |
| अगम | सुगम | नीरस | सरस |
| अगला | पिछला | नेक | बद |
| अग्नि | जल | नेकी | बदी |
| अग्र | पश्च | नेम | कुनेम |
| अग्रज | अनुज | नैतिक | अनैतिक |
| अग्राह्य | ग्राह्य | नैसर्गिक | कृत्रिम |
| अग्रिम | अन्तिम | न्याय | अन्याय |
| अघ | अनघ | न्यून | अधिक |
| अघम | उत्तम | पंडित | मुर्ख |
| अचर | चर | पक्ष | विपक्ष |
| अचल | चल | पठित | अपठित |
| अचेत | सचेत | पण्डित | मुर्ख |
| अच्छा | बुरा | पतन | उत्थान |
| अच्छाई | बुराई | पतनोन्मुख | विकासोन्मुख |
| अछूत | छूत | पतला | मोटा |
| अजीब | अनोखा | पतिव्रता | कुलटा |
| अजेय | जय | पदावनति | पदोन्नति |
| अज्ञ | विज्ञ | पदेन | अपदेन |
| अज्ञ | विज्ञ | पनी | आग |
| अज्ञान | ज्ञान | पमुख | सामान्य |
| अज्ञानी | ज्ञानी | परकीय | स्वकीय |
| अतल | वितल | परकीया | स्वकीया |
| अति | अल्प | परतंत्र | स्वतंत्र |
| अतिथि | आतिथेय | परतंत्रता | सवतंत्रता |
| अतिरिक्त | अनतिरिक्त | पराजय | जय |
| अतिवृष्टि | अनावृष्टि | पराया | अपना |
| अतिवृष्टि | अनावृष्टि | परार्थ | स्वार्थ |
| अतुकान्त | तुकान्त | परिचित | अपरिचित |
| अतुकान्त | तुकान्त | परिश्रम | विश्राम |
| अत्यधिक | अत्यल्प | परिश्रमी | आलसी |
| अत्र | तत्र | परोक्ष | अपरोक्ष |
| अथ | इति | परोपकारी | विनाशकारी |
| अथ | इत | पर्णकुटी | महल |
| अदेय | देय | पवित्र | अपवित्र |
| अदोष | सदोष | पश्चिम | पूर्व |
| अधः | उपरि | पहुँचना | छूटना |
| अधम | उत्तम | पात्र | कुपात्र |
| अधर्म | सध्दर्म | पाना | गँवाना |
| अधिक | न्यून | पानी | आग |
| अधिकतम | न्यूनतम | पाप | पुण्य |
Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| अधिकारी | अनधिकारी | पालक | संहारक |
| अधुनातन | पुरातन | पालतू | जंगली |
| अधोगामी | उर्ध्वगामी | पालन | संहार, पीड़न |
| अधोमुखी | उद्भमुखी | पावन | अपावन |
| अनंत | अंत | पास | दूर |
| अनभिज्ञ | भिज्ञ | पुण्य | पाप |
| अनभ्यस्त | अभ्यस्त | पुरा | अधूरा |
| अनय | नय | पूरब | पश्चिम |
| अनवसर | सुअवसर | पूरा | अधुरा |
| अनागत | आगत | पूर्चाह्न | अपराह्न |
| अनातुर | आतुर | पूर्ण | अपूर्ण |
| अनाथ | सनाथ | पूर्णतः | अंशतः |
| अनाम | नाम | पूर्णता | अपूर्णता |
| अनाहूत | आहुत | पूर्णिमा | अमावस्या |
| अनिच्छा | इच्छा | पूर्ववत | नूतनवत |
| अनित्य | नित्य | पृथु | तनु |
| अनिवार्य | वैकल्पिक | पेट | पीठ |
| अनिष्ट | इष्ट | पोषक | शोषक |
| अनुग्रह | निग्रह, विग्रह | पोषण | कुपोषण |
| अनुचित | उचित | प्यार | घृणा |
| अनुज | अग्रज | प्रख्यात | अख्यात |
| अनुपमा | उपमेय | प्रघान | गौण |
| अनुपस्थिति | उपस्थिति | प्रजा | राजा |
| अनुमति देना | मना करना | प्रज्ञ | मूढ़ |
| अनुरक्त | विरक्त | प्रतिकूल | अनुकूल |
| अनुराग | विराग | प्रतीची | प्राची |
| अनुराग | विराग | प्रत्यक्ष | अप्रत्यक्ष |
| अनुर्तीण | उर्तीण | प्रथम | अंतिम |
| अनुर्वरा | उर्वरा | प्रदोष | प्रत्युष |
| अनुलोम | विलोम | प्रधान | गौण |
| अनृत | ऋत, तथ्य | प्रभु | भृत्य |
| अनेक | एक | प्रमाणित | अप्रमाणित |
| अनेकता | एकता | प्रमुख | गौण |
| अनैक्य | ऐक्य | प्रयोग | अप्रयोग |
| अनैतिक | नैतिक | प्रलय | सृष्टि |
| अनैतिहासिक | ऐतिहासिक | प्रश्न | उत्तर |
| अन्तरंग | बहिरंग | प्रसन्नता | खेद |
| अन्तर्द्वन्द्व | बहिर्द्वन्द्ध | प्रसिद्ध | अप्रसिद्ध |
| अन्धकार | प्रकाश | प्रस्कूटित | सकुंचित |
| अपकर्ष | प्रकर्ष, उत्कर्ष | प्रस्थान | आगमन |
| अपकार | उपकार | प्राची | प्रतीची |
| अपकीत्ति | सुकीर्ति | प्राचीन | नवीन |
| अपचय | उपचय | प्राण | निष्प्राण |
| अपचार | उपचार | प्रात | साय |
| अपना | पराया | प्रातः | सायं |
| अपमान | सम्मान | प्राप्त | अप्राप्त |
| अपराधी | निर्दोष | प्राय: | विरला |
| अपराह्न | पूर्वाह्न | प्रारंभ | अंत |
| अपव्यय | मितव्यय | प्रारंभिक | अंतिम |
इसे भी पढ़े – हास्य रस की परिभाषा और 10 महत्वपूर्ण उदाहरण
Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| अपूर्ण | पूर्ण | प्रारब्ध | पौरुष |
| अपेक्षा | उपेक्षा | प्रारम्भिक | अन्तिम |
| अपेक्षा | उपेक्षा | प्रूर्णिमा | अमावस्या |
| अपेक्षित | अनपेक्षित | प्रेम | घृणा |
| अपेक्षित | अनपेक्षित | फल | निष्फल |
| अप्रत्यक्ष | प्रत्यक्ष | फलदायक | निष्कल |
| अप्रभावित | प्रभावित | फायदा | नुकसान |
| अप्रसन्न | प्रसन्न | फूट | मेल |
| अप्रिय | प्रिय | फूलना | मुरझाना |
| अबला | सबला | फैला | सिमटा |
| अभिज्ञ | अनभिज्ञ | बंद | खुला |
| अभिमान | नम्रता | बंधन | मुक्ति |
| अभिमुख | विमुख | बच्चा | बुढा |
| अभीष्ट | अन्भिष्ट | बड़ा | छोटा |
| अभ्यस्त | अनभ्यस्त | बढ़िया | घटिया |
| अमंगल | मगल | बद | नेक |
| अमर | मर्त्य | बदबू | खुशबू |
| अमावस्या | पूर्णिमा | बद्ध | मुक्त |
| अमावस्या | पूर्णिमा | बनाना | बिगाडना |
| अमीर | ग़रीब | बन्धन | मुक्ति |
| अमृत | विष | बर्बर | सभ्य |
| अमृत | विष | बलवान | बलहीन |
| अराग | सुराग | बलवान् | बलहीन |
| अरुचि | रुचि | बली | निर्बल |
| अरूचि | सुरूचि | बसाना | उजाड़ना |
| अर्जन | वर्जन | बहार | पतझड़ |
| अर्जित | अनर्जित | बहिष्कार | स्वीकार |
| अर्थ | अनर्थ | बहिस्कार | स्वीकार |
| अर्थी | प्रत्यर्थी | बहुज्ञ | अल्पज्ञ |
| अर्पण | ग्रह्र्ण | बाढ़ | सूखा |
| अर्पित | गृहीत | बाढ़ग्रस्त | सूखाग्रस्त |
| अर्वाचीन | प्राचीन | बालक | वृद्ध |
| अलभ्य | लभ्य | बालिका | वृद्धा |
| अलौकिक | लौकिक | बासी | ताजा |
| अल्प | अधिक | बाहूय | अभ्यतर |
| अल्प | अधिक | बाह्य | अंतर |
| अल्पकालीन | दीर्घकालीन | बिना | साथ |
| अल्पज्ञ | बहुज्ञ | बीच | किनारा |
| अल्पज्ञ | बहुज्ञ | बीमार | नीरोग |
| अल्पभाषी | बातूनी | बुद्धिमता | मूर्खता |
| अल्पसंख्यक | बहुसंख्यक | बुरा | अच्छा |
| अल्पायु | दीर्घायु | बुराई | भलाई |
| अवनत | उन्नत | बेकार | महत्त्व |
| अवनति | उन्नति | बेगम | बादशाह |
| अवनि | अंबर | बेचना | खरीदना |
| अवर | प्रवर | ब्रह्म | जीव |
| अवरोह | आरोह | भंग | अभंग |
| अवलम्ब | निरालम्ब | भक्षक | रक्षक |
| अवसाद | प्रसाद | भक्ष्य | भक्षक |
Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| अशुभ | शुभ | भगवान | राक्षस |
| अश्रु | हास | भद्र | अभद्र |
| असंतोष | संतोष | भरा | खाली |
| असभ्य | सभ्य | भर्ता | भृत्य |
| असमय | सुसमय | भला | बुरा |
| असली | नकली | भलाई | बुराई |
| असली | नकली | भाग्य | अभाग्य |
| असाधारण | साधारण | भाटा | ज्वार |
| अस्त | उदय | भारतीय | विदेशी |
| अस्त | उदय | भारी | हल्का |
| अस्ताचल | उदयाचल | भाव | अभाव |
| अस्पृश्य | स्पृश्य | भिखारी | दाता |
| अस्वस्थ | स्वस्थ | भिज्ञ | अनभिज्ञ |
| आंकलन | विकलन | भूगोल | खगोल |
| आंतरिक | बाह्य | भूत | भविष्य |
| आकर्ष | विकर्ष | भूमा | अल्पत्ता |
| आकर्षण | विकर्षण | भूलना | याद करना |
| आकार | निराकार | भूलोक | द्युलोक |
| आकाश | पाताल | भूषण | दूषण |
| आकीर्ण | विकीर्ण | भेद | अभेद |
| आकुँचन | प्रसारण | भोक्ता | भोग्य |
| आकुंचन | प्रसारण | भोगी | योगी |
| आगत | अनागत | भोग्य | अभोग्य |
| आगम | लोप | भौतिक | आध्यात्मिक |
| आगमन | गमन | मंगल | अमंगल |
| आगामी | विगत | मंजूर | नामंजूर |
| आग्रह | दुराग्रह | मधुर | कटु |
| आग्रही | दुराग्रही | मनुज | दनुज |
| आचार | अनाचार | मनुष्य | पशु |
| आच्छादित | अनाछ्दित | मनुष्यता | पशुता |
| आज | कल | मरण | जीवन |
| आजादी | गुलामी | मरना | जीना |
| आज्ञा | अवज्ञा | मर्त्य | अमर |
| आतप | छाया | मलिन | निर्मल |
| आतुर | शांत | महँगा | सस्ता |
| आत्मा | पपरमात्मा | महंगा | सस्ता |
| आदत्त | प्रदत्त | महत् | तुच्छ |
| आदर | अनादर | महल | झोंपड़ी |
| आदर्श | यथार्थ | महात्मा | दुरात्मा |
| आदान | प्रदान | माता | पिता |
| आदि | अंत | मान | अपमान |
| आदि | अंत | मानक | अमानक |
| आदिष्ट | निषिद्ध | मानव | दानव |
| आद्र | शुष्क | मानवता | दानवता |
| आधार | निराधार | मामूली | गैरमामूली |
| आधुनिक | प्राचीन | मारी | हलका |
| आध्यात्मिक | भौतिक | मार्ग | कुमार्ग |
| आनंद | शोक | मालिक | नौकर |
| आना | जाना | मिटटी | सोना |
इसे भी पढ़े – औपचारिक पत्र के प्रकार, प्रारूप और उदाहरण
Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| आभ्यन्तर | बाह्रय | मितव्यय | अपव्यय |
| आम | ऱवास | मितव्ययी | अपव्यथी |
| आमिष | निरामिष | मित्र | शत्रु |
| आय | व्यय | मित्रता | शत्रुता |
| आयात | निर्यात | मिथ्या | सत्य |
| आरंभ | अंत | मुक्त | ग्रस्त |
| आरम्भ | अंत | मुख्य | गौण |
| आरूढ़ | अनारूढ़ | मुनाफा | नुकसान |
| आरोह | अवरोह | मुमकिन | नामुमकिन |
| आरोही | अवरोही | मूक | वाचाल |
| आर्द्र | शुष्क | मूल्यवान | अमूल्यवान |
| आर्य | अनार्य | मृत | जीवित |
| आलस्य | स्फूर्ति | मृत्य | अमृत्य |
| आलोक | अंधकार | मृत्यु | जन्म |
| आवक | जावक | मेल | बेमेल |
| आवश्यक | अनावश्यक | मोक्ष | बंधन |
| आवाहन | विसर्जन | मोघ | अमोघ |
| आविर्भाव | तिरोभाव | मोहयुक्त | निर्मोही |
| आवृत | अनावृत | मौखिक | लिखित |
| आवृत्त | अनावृत | मौन | मुखर |
| आशा | निराशा | यश | अपयश |
| आशीर्वाद | अभिशाप | यहाँ | वहाँ |
| आश्रित | अनाश्रित | युद्ध | शांति |
| आसक्त | अनाशक्त | युवक | वृद्ध, जठर |
| आस्तिक | नास्तिक | युवा | बुढा, वृद्ध |
| आस्था | अनास्था | योग | वियोग |
| आहान | विसर्जन | योगी | भोगी |
| आहार | निराहार | योग्य | अयोग्य |
| आह्वान | विसर्जन | रक्षक | भक्षक |
| इंसाफ | गैंर-इंसाफ | रक्षित | आरक्षित |
| इकट्टा | अलग | रत | विरत |
| इकहरा | दुहरा | रहित | सहित |
| इच्छा | अनिच्छा | राग | विराग |
| इच्छित | अनिच्छित | रागी | विरागी |
| इति | अथ | राजतन्त्र | जनतन्त्र |
| इधर | उधर | राजा | रानी |
| इष्ट | अनिष्ट | रात | दिन |
| इसका | उसका | राति | रक |
| इहलोक | परलोक | राम | रावण |
| ईद | मुहरंम | रिक्त | पूर्ण |
| ईमानदार | बेईमान | रुखड़ा | चिकना |
| ईर्ष्या | प्रेम | रुगण | स्वस्थ |
| ईश | अनीश | रूपवान | कृरूप |
| ईश्वर | जीव | रेगिस्तान | नखलिस्तान |
| ईषत | अलम | रोगी | नीरोग |
| उऋण | ऋण | रोपण | उन्मूलन |
| उग्र | सौम्य | लंबित | त्वरित |
| उचित | अनुचित | लकीर | बिंदु |
| उच्च | नीच | लक्षण | कुलक्षण |
Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| उतर | दक्षिण | लक्षित | अलक्षित |
| उतार | चढाव | लक्ष्णा | अभिधा |
| उतीर्ण | अनुत्तीर्ण | लक्ष्य | अलक्ष्य |
| उत्कर्ष | विकर्ष | लखपति | खाकपति |
| उत्कृष्ट | निकृष्ट | लगभग | पूरा |
| उत्कृष्ट | निकृष्ट | लगातार | रुक रूककर |
| उत्तम | मध्यम | लगाना | हटाना |
| उत्तर | दक्षिण | लगाव | हटाना |
| उत्तरायण | दक्षिणायन | लग्न | कुलग्न |
| उत्तरार्द्ध | पूर्वार्द्ध | लघु | दीर्घ |
| उत्तीर्ण | अनुत्तीर्ण | लघुता | बड़प्पन |
| उत्थान | पतन | लघुशंका | दीर्घशंका |
| उत्पतन | निपतन | लचक | कठोरता |
| उत्साह | निरुसाह | लचीला | कठोर |
| उत्साह | निरुत्साह | लचीलापन | कड़ापन |
| उदघाटन | समापन | लजीला | निर्लज्ज |
| उदय | अस्त | लज्जाशील | निर्लज |
| उदयाचल | उस्ताचल | लटकना | उठना |
| उदात्त | अनुदात्त | लटपट | सही |
| उदार | अनुदार | लड़की | लड़का |
| उदास | प्रसन्न | लडखडाना | संभालना |
| उदित | अस्त | लड़ना | मिलना |
| उदीची | प्रतीची | लड़ाई | सुलह |
| उद्घाटन | समापन | लड़ाका | सद्भावी |
| उद्धत | विनीत | लड़ाना | मिलाना |
| उद्यम | निरुद्यम | लतखोर | भला |
| उद्यमी | आलसी | लताड़ | प्यार |
| उधम | निरुद्ध | लताड़ना | थपराना |
| उधार | नगद | लतिका | पौधा |
| उन्नत | अवनत | लथपथ | सूखा |
| उन्नति | अवनति | लदाई | उतराई |
| उन्नयन | अवनयन | लधु | दीर्घ, महत् |
| उन्मीलन | निमीलन | लफंगा | भला शरीफ़ |
| उन्मुख | विमुख | लबालब | खाली |
| उन्मुलन | मुलन | लब्ध | अनुपलब्ध |
| उपकार | अपकार | लब्धप्रतिष्ठित | छिन्नप्रतिष्ठ |
| उपकारक | अपकारक | लम्पट | सदाचारी |
| उपचार | अपचार | लम्ब | आधार |
| उपजाऊ | बंजर | लम्बा | ठिगना |
| उपजीव्य | उपजीवी | लम्बाई | चौड़ाई |
| उपन्यास | एकांकी | लम्बोदरा | छोटा |
| उपभुक्त | अनुपभुक्त | लम्हा | घंटा |
| उपमय | अनुमय | लय | बेलय |
| उपमा | अनुपमा | लयात्मक | अलायात्मक |
| उपमेय | अनुपमेय | लरजना | थिरना |
| उपयुक्त | अनुपयुक्त | ललकना | विलगना |
| उपयोग | दुरुपयोग | ललकार | पुकार |
| उपयोगी | अनुपयोगी | ललकारना | पुकारना |
| उपर्सग | प्रत्यय | ललचना | त्यागना |
इसे भी पढ़े – पत्र लेखन क्या है? इसके प्रकार और उदहारण
Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| उपसर्ग | प्रत्यय | ललाई | सफ़ेदी |
| उपस्थित | अनुपस्थित | ललित | कुरूप |
| उपस्थिति | अनुपस्थिति | लवण | शर्करा |
| उपाय | निरुपाय | लवलीन | अमग्न |
| उपार्जित | स्वयंप्राप्त | लहँगा | साड़ी |
| उपेक्षा | अपेक्षा | लहलहाना | मुरझाना |
| उरुकृष्ट | निकृष्ट | लहू | पसीना |
| उर्ध्व | निम्न | लाभ | हानि |
| उर्ध्वगामी | अधोगामी | लायक | नालायक |
| उर्वर | ऊसर | लालची | संतुष्ट |
| उषा | सौम्य | लिखित | मौखिक |
| उष्ण | शीत | लिप्त | अलिप्त |
| ऊँच | नीच | लेन | देन |
| ऊपर | नीचे | लेना | देना |
| ऊर्ध्वमुख | अधोमुख | लोक | परलोक |
| ऊसर | उपजाऊ | लोभ | त्याग |
| ऋजु | कुटिल | लोभी | संतोषी |
| ऋणात्मक | धनात्मक | लौकिक | अलौकिक |
| ऋणी | उऋण | लौह | स्वर्ण |
| एक | अनेक | वक्र | सरल, ऋजु |
| एकके | अनेक | वजह | बेवजह |
| एकतंत्र | बहुतंत्र | वन | मरु |
| एकता | अनेकता | वन्य | पालित |
| एकत्र | विकिरण | वयष्टि | समष्टि |
| एकमुखी | बहुमुखी | वरदान | अभिशाप |
| एकल | बहुल | वहिष्कार | स्वीकार |
| एकांगी | सर्वागीण | वाग्मी | अल्पभाषी |
| एकाग्र | चंचल | वाचाल | मूक |
| एकेश्वरवाद | बहुदेववाद | वाद | प्रतिबाद |
| एड़ी | चोटी | वास्तविक | अवास्तविक |
| ऐक्य | अनैक्य | विकर्ष | आकर्ष |
| ऐतिहासिक | अनैतिहासिक | विकसित | अविकसित |
| ऐश्वर्य | दारिद्य | विकास | ह्रास |
| ऐसा | वैसा | विकासशील | अविकासशील |
| ऐहिक | पारलौकिक | विकीर्ण | संकीर्ण |
| ओखली | मूसल | विक्रय | क्रय |
| ओछा | गंभीर | विख्यात | कुख्यात |
| ओज | ओजहीन | विजय | पराजय |
| ओजस्विता | ओजहीनता | विजातीय | जातीय |
| ओट | प्रकट | विदुषी | अज्ञानी |
| ओढ़ना | बिछाना | विद्या | अविद्या |
| ओतप्रोत | विलग | विधवा | साधवा |
| औंधा | सीधा | विधि | निषेध |
| औंधाना | सीधा करना | विनय | अविनय |
| औगत | सुगत | विनाश | निर्माण |
| औघर | सुघर | विनीत | उद्धत |
| औचक | नियमित | विपति | संपति |
| औचित्य | अनुचित्य | विपद | सम्पद |
| औदत्य | अनौदात्य | विपन्न | संपन्न |
Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| औदार्य | अनौदार्य | विपुल | न्यून |
| औद्धत्य | अनौद्धत्य | विफलता | सफलता |
| औद्योगिक | अनौद्योगिक | विभक्त | अविभक्त |
| औपन्यासिक | अनौपन्यासिक | वियोग | मिलन |
| औरत | मर्द | विरक्त | अनुरक्त |
| औलाद | वालिद | विरह | मिलन |
| औवल | आखिर | विरागी | रागी |
| औहाती | विधवा | विरोध | समर्थन |
| कंकाल | शरीर | विलास | तपस्या |
| कंगला | खुशहाल | विवादास्पद | निर्विवाद |
| कंटक | निष्कंटक | विवेक | अविवेक |
| कच्चा | पक्वा | विशालकाय | लधु. |
| कटु | मधुर | विशिष्ठ | साधारण |
| कठिन | सरल | विशुद्ध | दूषित |
| कड़वा | मीठा | विशेष | सामान्य |
| कड़ा | मुलायम | विश्राम | काम |
| कदाचार | सदाचार | विश्लेषण | संश्लेषण |
| कनीय | वरीय | विश्वासी | अविश्वासी |
| कपट | निष्कपट | विष | अमृत |
| कपटी | निष्कपट | विषम | सम |
| कपूत | सपूत | विषाद | आहद |
| कभी-कभी | अक्सर | विसर्जन | अवगाहन |
| कभी–कभी | अक्सर | विस्तार | संक्षेप |
| कमजोर | ताकतवर | विस्तीर्ण | संकीर्ण |
| कमी | बेशी | विस्तृत | संक्षिप्त |
| करीना | बेढंग | विस्मरण | स्मरण |
| करीबी | दूर के | विस्वास | अविस्वास |
| करुण | निष्ठुर | विहित | निषिद्ध |
| कर्ज़दार | महाजन | वीर | कायर |
| कर्ण कटु | कर्ण प्रिय | वीरान | आबाद |
| कर्म | निष्कर्म | वुरा | भला |
| कर्मण्य | अकर्मण्य | वृष्टि | अनाविष्टि |
| कर्मशाला | विश्रामशाला | वैतनिक | अवैतनिक |
| कर्मशील | कर्महीन | वैध | अवैध |
| कल | आज | वैधानिक | अवैधानिक |
| कलंक | निष्कलंक | वैभव | दरिद्रत्ता |
| कलकल | शांत | वैमनस्य | सौमनस्य |
| कलुष | निष्कलुष | वैर | मित्रता, दोस्ती |
| कसूरवार | बेकसूर | व्यक्त | अव्यक्त |
| कानूनी | गैरकानूनी | व्यक्ति | समाज . |
| क़ानूनी | गैरकानूनी | व्यय | आय |
| कान्त | कांता | व्यर्थ | सार्थक |
| काबिल | नाकाबिल | व्यवहारिक | अव्यावहारिक |
| कायर | निडर | व्यष्टि | समष्टि |
| कार्य | अकार्य | व्यस्त | अकर्मण्य |
| काला | गोरा | व्यावहारिक | अव्यावहारिक |
| किनारा | बीच | व्यावाहारिक | अव्यावाहारिक |
| कीर्ति | अपकीर्ति | व्यास | समास |
| कुकर्म | सुकर्म | शकुन | अपशकुन |
Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| कुकृति | सुकृत्य | शक्तिशाली | शक्तिहीन |
| कुख्यात | विख्यात | शत्रु | प्रित्र |
| कुटिल | सरल | शयन | जागरण |
| कुत्सा | प्रशंसा, स्तुति | शरण | अशरण |
| कुपुत्र | सुपुत्र | शांति | क्रांति |
| कुपुत्री | सुपुत्री | शाकाहारी | मांसाहारी |
| कुपूत | सपूत | शान्ति | क्रान्ति |
| कुपोषण | पोषण | शाम | सुबह |
| कुलटा | पतिव्रता | शासक | शासित |
| कुसुम | वज्र | शिक्षित | अशिक्षित |
| कृतज्ञ | कृतघ्न | शिव | अशिव |
| कृश | स्थूल | शिष्ट | अशिष्ट |
| कृष्ण | कंस | शिष्य | गुरु |
| केंद्रित | विकेन्द्रित | शीत | उष्ण |
| कैद | छूट | शुक्ल | कृष्ण |
| कोप | कृपा | शुचि | अशुचि |
| कोमल | कठोर | शुभ | तरल |
| क्रम | व्यतिक्रम | शुष्क | आर्द्र |
| क्रय | विकय | शुष्क | आर्द्र |
| क्रिया | प्रतिक्रिया | शूद्र | स्वर्ण |
| क्रुद्ध | शान्त | शूर | कायर |
| क्रूर | अक्रूर | शोक | हर्ष |
| क्रेता | विक्रेता | शोर | शांन्ति |
| क्रेता | विक्रेता | शोषक | पोषक |
| क्रोध | क्षमा | शोषण | पोषण |
| क्रोध | क्षमा | श्यामा | गौरी |
| क्रोधी | अक्रोधी | श्रद्धा | घृणा |
| क्षणिक | शास्वत | श्रव्य | दृश्य |
| क्षम | अक्षम | श्रांत | अश्रांत |
| क्षम्य | अक्षम्य | श्रीगणेश | इतिश्री |
| क्षर | अक्षर | श्रोता | वक्ता |
| खंडन | मंडन | श्र्वेत | श्याम |
| खंडन | मंडन | श्लील | अश्लील |
| खगोल | भूगोल | श्वेत | श्याम |
| खट्टा | मीठा | षंड | मर्द |
| खद्य | अखाद्य | षंडत्व | पुंसत्व |
| खरा | खोटा | संकरी | चौड़ी |
| ख़रीददार | विक्रेता | संकल्प | विकल्प |
| खरीदना | बेचना | संकीर्ण | विस्तीर्ण |
| ख़रीदना | बेचना | संकीर्णि | विस्तीर्ण |
| खल | सज्जन | संकोच | असंकोच |
| खाद्य | अखाद्य | संकोची | ढीठ |
| खिलना | मुरझाना | संक्षेप | विस्तार |
| खीजना | रीझना | संग | असंग |
| खीझना | रीझना | संगठन | विघटन |
| खुशकिस्मत | बदकिस्मत | संगत | असंगत |
| खुशनसीब | बदनसीब | संग्रह | त्याग |
| खुशबु | बदबू | संघटन | विघटन |
| खेद | प्रसन्नता | संजीव | निर्जीव |
इसे भी पढ़े – Three Forms of Verbs और 600+ Verb List उदाहरण
Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| ख्यात | कुख्यात | संत | असंत |
| गँवई | शहरी | संतुलन | असंतुलन |
| गँवाना | पाना | संतुष्ट | असंतुष्ट |
| गँवार | शहरी | संतोष | असंतोष |
| गंधदायक | गंधाहारक | संधि | विच्छेद |
| गंधाहारक | गंधदायक | संन्यासी | गृहस्थ |
| गंभीर | सहज | संयोग | वियोग |
| गजब | सामान्य | संश्लिष्ट | विश्लिष्ट |
| गठित | अगठित | सकर्म | निष्कर्म |
| गठियाना | खोलना | सकाम | निष्काम |
| गठीला | ढीला | सक्रिय | निष्क्रिय |
| गड़ना | निकलना | सक्षम | असक्षम |
| गड़बड़ | सही | सखा | शत्रु |
| गणतंत्र | राजतंत्र | सखा | शत्रु |
| गत | आगत | सघन | विरल |
| गति | अगति | सचेत | अचेत |
| गदर | शांति | सच्चरित | दुश्चरित |
| ग़दर | शांति | सजल | निर्जल |
| गद्य | पद्य | सजीव | निर्जीव |
| गन्दा | साफ़ | सज्जन | दुर्जन |
| गमन | आगमन | सत | असत |
| गम्भीर | वाचाल | सत्कर्म | दुष्कर्म |
| गरमी | सरदी | सत्कार | तिरस्कार |
| गर्म | ठंडा | सत्य | असत्य |
| गर्मी | सर्दी | सदाचारी | कदाचारी |
| गलत | सही | सदाशय | दुराशय |
| गहरा | छिछला | सदोष | अदोष |
| गाँव | शहर | सद्वृत | दुवृत |
| गाड़ना | उखाडना | सध्दर्म | अधर्म |
| गाड़ना | उखाड़ना | सनाथ | अनाथ |
| गाढा | पतला | सन्तोष | असन्तोष |
| गाढ़ा | पतला | सन्धि | विग्रह |
| गीला | सूखा | सन्मार्ग | कुमार्ग |
| गुणी | निर्गुणी | सबल | निर्बल |
| गुप्त | प्रकट | सबाध | निर्बाध |
| गुरु | लघु | सभय | निर्भय |
| गूढ़ | प्रकट | सभ्य | असभ्य |
| गृहीत | त्यक्त | सभ्यता | बर्बरता |
| गेय | अगेय | सम | विषम |
| गोरक्षक | गोभक्षक | समझदार | नासमझ |
| गोरक्षक | गोभक्षक | समष्टि | व्यष्टि |
| गौण | प्रमुख प्रधान | समस्या | समाधान |
| गौण | प्रमुख प्रधान | समाज | व्यक्ति |
| गौरव | लाघव | समास | व्यास |
| ग्रस्त | मुक्त | समूल | निर्मल |
| ग्राम्य | स्थूलशिष्ट | सम्पद | विपद |
| ग्रास | मोक्ष | सम्बद्ध | असम्बद्ध |
| घंटा | घंटी | सम्मान | अपमान |
| घटती | बढ़ती | सम्मुख | विमुख |
Opposite Words in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| घटाना | बढ़ाना | सरकारी | ग़ैरसरकारी |
| घटाव | जोड़ | सरस | निरस |
| घटित | अघटित | सर्द | गर्म |
| घन | तरल | सलज्ज | निर्लज्ज |
| घनिष्ठ | बहिरंग | सविकार | निर्विकार |
| घनेरा | नगण्य | सशंक | निश्शंक |
| घनेरा | नगण्य | ससीम | असीम |
| घमंड | विनय | सस्ता | महंगा |
| घमंडी | विनयी | सहज | कठिन |
| घमासान | सामान्य | सहमत | असहमत |
| घर | बाहर | सहयोगी | प्रतियोगी |
| घाटी | पर्वत | सहायक | बाधक |
| घात | प्रतिघात | सही | गडबड |
| घायल | दुरुस्त | सांय | प्रात: |
| घृणा | प्रेम | साकार | निराकार |
| घोषित | अघोषित | साक्षर | निरक्षर |
| चंचल | स्थिर | सात्विक | तामसिक |
| चचल | स्थिर | सादर | निरादर |
| चढना | ढलना | साधु | असाधु |
| चढ़ाव | उतार | साध्य | असाध्य |
| चढ़ाव | उतार | सापेक्ष | निरपेक्ष |
| चपल | गंभीर | सामायिक | असामयिक |
| चमकदार | चमकहीन | सार्थक | निरर्थक |
| चमकहीन | चमकदार | सावधान | असावधान |
| चय | अपचय | सावधानी | असावधानी |
| चर | अचर | साहस | साहसहीन |
| चल | अचल | साहसी | कायर |
| चल | अचल | सित | असित |
| चाँदनी | अँधेरी | सिलसिलेवार | गड्मड |
| चालक | बेवकूफ | सुकर | दुष्कर |
| चालू | सुस्त, बंद | सुकर्म | कुकर्म |
| चाह | अनचाह | सुकाल | अकाल |
| चाहा | अनचाहा | सुकृति | दुष्कृति |
| चिंतत | निश्चिन्त | सुख | दुःख |
| चिकना | रुखड़ा | सुखान्त | दुखांत |
| चिर | नवीन | सुगंध | दुर्गंध |
| चिरंतर | नश्वर | सुगम | दुर्गम |
| चिरन्तन | नश्वर | सुजन | दुर्जन |
| चिरन्तर | नश्वर | सुदूर | अदूर |
| चीर | साधु | सुधा | गर्ल |
| चुस्त | ढीला | सुन्दर | बदसूरत |
| छल | निश्छल | सुपथ | कुपथ |
| छली, छल | निश्छल | सुपरिणाम | दुष्परिणाम |
| छाँह | धूप | सुपात्र | कुपात्र |
| छांह | धूप | सुपुत्र | कुपुत्र |
| छाया | प्रकाश | सुबह | शाम |
| छूट | कैद | सुबुद्धि | कुबुद्धि |
| छूत | अछूत | सुभग | दुभग |
| छेद्य | अछेद्य | सुमति | कुमति |
Vilom Shabd in Hindi – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम शब्द | शब्द | विलोम शब्द |
| जंगम | स्थावर | सुर | असुर |
| जंगल | मरुभूमि | सुरक्षित | असुरक्षित |
| जंगली | पालतू | सुलझाव | उलझाव |
| जटिल | सरल | सुलभ | दुर्लभ |
| जड़ | चेत्तन | सुविधा | असुविधा |
| जनता | सरकार | सुशील | दुःशील |
| जन्म | मृत्यु | सुषुप्त | जाग्रत |
| जब | तब | सुसंगति | कुसंगति |
| जमीन | आसमान | सुसंसगति | कुसंगति |
| जरा | जवानी | सुस्त | चुस्त |
| जल | अग्नि | सूक्षम | स्थूल |
| जल्द | देर | सूखाग्रस्त | बाढ़ग्रस्त |
| जल्दी | देरी | सूना | भरा |
| जल्लाद | देवता | सूर्योदय | सूर्यास्त |
| जवानी | बुढ़ापा | सृष्टि | प्रलय |
| जागृति | सुषुप्ति | सोना | जागना |
| जाग्रत | सुषुप्त | सौन्दर्य | कुरूपता |
| जाड़ा | गर्मी | सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| जात | परजात | सौम्य | असौम्य |
| जाति | कुजाति | स्थल | जल |
| जातीय | विजातीय | स्थाई | अस्थायी |
| जीत | हार | स्थावर | जंगम |
| स्वाधीन | पराधीन | स्थूल | सूक्ष्म |
| स्वाभाविक | अस्वाभाविक | स्पष्ट | अस्पष्ट |
| स्वामी | सेवक | स्पृश्य | अस्पृश्य |
| स्वार्थ | निस्वार्थ | स्मरण | विस्मरण |
| स्वीकृत | अस्वीकृत | स्वकीया | परकीया |
| स्वीकृति | अस्वीकृति | स्वच्छ | मलिन |
| हँसना | रोना | स्वजाति | विजाती |
| हर्ता | कर्ता | स्वतंत्र | परतन्त्र |
| हर्ष | शोक | स्वतन्त्र | परतन्त्र |
| हस्व | दीर्घ | स्वतन्त्रा | परतन्त्रा |
| हानि | लाभ | स्वदेश | विदेश |
| हार | जीत | स्वदेशी | परदेशी |
| हास | रुदन | स्वधर्म | विधर्म |
| हिंसा | अहिंसा | स्वप्न | जागरण |
| हित | अहित | स्वर्ग | नरक |
| ह्स्व | दीर्घ | स्वल्पायु | चिरायु |
अधिक पूछे जाने वाले सवाल
गाय का विलोम शब्द क्या है?
गाय एक पालतु पशु है, गाय का विलोम शब्द बैल होता है।
शीतल का विलोम क्या है?
शीतल का मतलब ठंडा और शुद्ध होता है। इसका विलोम शब्द ग्रीष्म या ताप है।
बचपन का विलोम शब्द क्या है?
बचपन का विलोम शब्द युवावस्था होता है।
भविष्य का विलोम शब्द क्या है?
भविष्य का विलोम भुतकाल होगा।
सूर्य का विलोम क्या होता है?
सूर्य एक ग्रह है। इससे हमें रोशनी मिलती है। सूर्य का विलोम शब्द चंद्रमा है।
पानी का विलोम क्या होता है?
पानी ठंडा होता है और आग इसके विपरीत गर्म होता है। इसलिए पानी का विलोम शब्द आग होगा।
Conclusion
इस आर्टिकल में हमने Opposite Words in Hindi | Vilom Shabd in Hindi या हिंदी में विलोम शब्द के बारे में सिखा। हमें उम्मीद है कि आपको यह जानकारी अच्छी लगी होगी। इस लेख के बारे में अपने विचार या सुझाव हमें निचे कमेंट करें। इसी तरह के और आर्टिकल पढ़ते रहने के लिए हमारे वेबसाइट और सोशल मीडिया यूट्यूब, टेलीग्राम, फेसबुक, इन्स्टाग्राम और ट्विटर पर फॉलो करे।
- आखिरी अपडेट: 6 मिनट पहले
हमें आशा है आपको यह जानकारी अच्छी लगी होगी। कृपया इस लेख के बारे में अपने विचार और सुझाव हमें बताएं। अधिक जानकारी पढ़ते रहने और नई अपडेट के लिए हमारे सोशल मीडिया प्लेटफॉर्म को फॉलो और सब्सक्राइब करें।
- लिंग की परिभाषा (Ling in Hindi Grammar), भेद, पहचान, नियम - Dec 17, 2024
- Bharat Ka Rashtriya Pratik | भारत के राष्ट्रीय प्रतीकों की सूची - Dec 14, 2024
- Hasya Ras ki Paribhasha: हास्य रस की परिभाषा और 10 उदाहरण - Dec 14, 2024
